Ιανουάριος 2008
Μια προσέγγιση στη γενική διδακτική του οργάνου (Β' μέρος)
Παπικινός Σπύρος , φλαουτίστας
Ποιος είναι ο μαθητής; Πώς έφτασε στο κατώφλι της τάξης του φλάουτου; Ποιος τον οδήγησε; Ήρθε μόνος του; Τι θέλει, τι γυρεύει από το φλάουτο; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα και η συνεπαγόμενη ακριβής γνώση, ταυτόχρονα με την επαφή και την κοινή προσπάθεια δάσκαλου- μαθητή θα αποτελέσουν τον κανόνα για την πορεία και την εξέλιξη του δεύτερου. Θα είναι ο οδηγός στη πολύχρονη σπουδή του ώστε να κατανοήσει και να μυηθεί στην πραγματική αγάπη, την υπομονή, το πείσμα, την προσήλωση, τη σεμνότητα, το σεβασμό προς την τέχνη, την πίστη και την ανιδιοτέλεια. Αρετές που πιστεύω είναι απαραίτητες για να χαρακτηριστεί κάποιος ως μουσικός. Είναι πιστεύω δουλειά και του δάσκαλου να καταλάβει ο μέλλων μουσικός ότι το κέντρο δεν είναι ο μουσικός αλλά η μουσική. Είναι αυτονόητο, χρειάζεται ωστόσο να το τονίσουμε, ότι τις αρετές αυτές θα πρέπει προηγουμένως να τις έχει κατακτήσει ο δάσκαλος, γιατί είναι φαντάζομαι σαφές και πέραν κάθε αμφισβήτησης το γεγονός πως ό,τι κάποιος δε γνωρίζει, δεν μπορεί και να το διδάξει.
Είναι σε όλους γνωστό ότι για μια σωστή πορεία και προοπτική στη μουσική, το ξεκίνημα πρέπει να γίνει σε μικρή ηλικία. Σε αυτή την ηλικία θα αναζητήσουμε τις προϋποθέσεις και τις πνευματικές και σωματικές δυνατότητες, ώστε να έχουμε σωστή και κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη εξέλιξη. Εκεί θα βασιστεί η ολοκλήρωση και η πληρότητα της μουσικής προσωπικότητας. Τι γίνεται όμως με τους άλλους; Αυτούς που για τους λόγους του ο καθένας, πέρασαν από την παιδική ηλικία έχουν όμως την αγάπη, τη διάθεση και το κουράγιο να παλέψουν στο στίβο της μουσικής σπουδής; Αυτοί αποκλείονται; Πιστεύω ακράδαντα πως όχι.
Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα ανθρώπων που πρόκοψαν στη μουσική έχοντας ξεκινήσει από όχι μικρή ηλικία.
Εδώ θα παίξει καταλυτικό ρόλο η θέληση, η δύναμη του χαρακτήρα, η συστηματική, πειθαρχημένη και "έξυπνη" σπουδή. Και αυτές είναι μόνο οι προϋποθέσεις για μια πορεία της οποίας τα αποτελέσματα δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να είναι εκ των προτέρων γνωστά.
Γίνεται και εδώ φανερό πως η προσωπικότητα του δάσκαλου και η ουσιαστική και προοδευτική σχέση δάσκαλου- μαθητή θα παίξει καθοριστικό ρόλο, καθώς τα προβλήματα που ανακύπτουν δεν είναι μόνο μουσικά. Σαν δάσκαλος του φλάουτου έχω υπόψη παραδείγματα μαθητών που, ξεκινώντας από σχετικά μεγάλη ηλικία, έφτασαν να μπορούν με αξιοπρέπεια και μουσική και καλλιτεχνική πληρότητα, να "αντιμετωπίζουν" το κοινό στις αίθουσες των συναυλιών. Οι περιπτώσεις αυτές φυσικά είναι σπάνιες και αποτελούν την εξαίρεση που απλά επιβεβαιώνει τον κανόνα.
Έχει γίνει φαντάζομαι φανερό πόση μεγάλη σημασία έχει η αρμονική συνύπαρξη δάσκαλου και μαθητή για την πορεία και την ολοκλήρωση όχι μόνο του δεύτερου- που είναι το κυρίως ζητούμενο- αλλά και του ίδιου του δάσκαλου, όπως είναι εξίσου φανερό πόση ευθύνη, παιδαγωγική, καλλιτεχνική, ηθική αναλαμβάνει κάποιος που θέλει να παίξει το ρόλο του δάσκαλου. Πολύ περισσότερο αφού ο ουσιαστικός έλεγχος, η αξιοκρατία και η καλλιτεχνική συνείδηση είναι έννοιες που στον τόπο και το χώρο μας ωχριούν.
Ας έχουν λοιπόν οι υποψήφιοι μαθητές του φλάουτου, και όχι μόνο, τα μάτια τους και κυρίως τα αυτιά τους ανοιχτά, δεδομένου, καθώς είπε και νεοέλληνας σοφός, "Στην Ελλάδα ό,τι δηλώσεις είσαι".
Τονίσαμε προηγουμένως ότι το κέντρο της τάξης είναι ο μαθητής. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι ο μαθητής είναι αυτός που θα καθορίσει την πορεία και τη διδακτική διαδικασία στην τάξη. Είναι το κέντρο όσον αφορά την προσωπικότητά του, την ιδιαιτερότητά του, την οποία ο δάσκαλος πρέπει να ανιχνεύσει και να προσεγγίσει ώστε να ανοίξει το δρόμο της μουσικής σπουδής και πορείας του. Ο μαθητής έρχεται με την παρθένα αγάπη, τη χαρά, τον ενθουσιασμό και το δέος μπροστά στο καινούργιο και το άγνωστο. Στην τάξη θα συνειδητοποιήσει τι ακριβώς είναι το φλάουτο. Ποιος πραγματικά είναι ο ήχος του, ποια είναι η μουσική του. Ο δάσκαλος θα τον μυήσει στα μυστικά και τις τεχνικές του. Θα του ανοίξει την πόρτα των μεγάλων συνθετών. Θα του μάθει να αναζητά και να μαθαίνει. Θα τον μάθει να ακούει. Έτσι ο νέος φλαουτίστας θα μπει στον κόσμο του φλάουτου και της μουσικής και σύμφωνα με τη δύναμη του νου και της ψυχής του θα προχωρήσει και θα καταθέσει το δικό του λιθάρι, μικρό ή μεγαλύτερο, όμως μοναδικό και ανεπανάληπτο στο μεγάλο μουσικό οικοδόμημα.
Ποιο όμως είναι το φλάουτο και ποια είναι η μουσική του; Ο μαθητής που πρωτοέρχεται στο ωδείο δεν μπορεί ασφαλώς να γνωρίζει. Υπάρχουν βεβαίως η έλξη, κάποια ερεθίσματα, η επιθυμία να παίξει το όργανο. Αλλά περί τίνος πρόκειται δεν μπορεί να ξέρει.
Θυμάμαι, κάποτε, μπήκε για πρώτη φορά στη τάξη ένας μικρός (τώρα ήδη καλός φλαουτίστας) και μου είπε ότι θέλει να μάθει φλάουτο. Τον ρώτησα γιατί φλάουτο; Η απάντηση ήταν αφοπλιστική: "Γιατί είναι όργανο ψυχικό"… Αυτό του έφτανε για να πάρει την απόφαση και ασφαλώς σε μένα περίσσευε. Από αυτή την "ψυχική" ανάγκη ξεκινώντας και εκμεταλλευόμενος ο δάσκαλος αρχίζει και όπως είπαμε με αφετηρία την προσωπικότητα του μαθητή ανοίγει σιγά- σιγά και προσεκτικά τις πόρτες των μεγάλων του φλάουτου, περνώντας από τις κουραστικές και χρονοβόρες δυσκολίες των ασκήσεων και των σπουδών. Μαθαίνει σιγά- σιγά και υπομονετικά ο μαθητής πώς μιλάει ο Mozart, πώς σκέφτεται ο Bach, πώς προχωράει η μεγάλη μουσική διαμέσου των αιώνων μένοντας αναλλοίωτη και "κλασσική" με την έννοια ότι εκφράζει σκέψεις, ιδέες, σχέσεις και συναισθήματα διαχρονικά. Μαθαίνει πώς ο Vivaldi και ο Debussy, ο Haendel και ο Poulenc, ο Telemann και ο Hindemith μιλάνε για τα ίδια ακριβώς πράγματα αλλά με διαφορετικό τρόπο. Και προχωράει στη μουσική και τη ζωή εκφράζοντας και αυτός τα ίδια πράγματα καταθέτοντας την "πνοή" του πάνω και μέσα και γύρω από το φλάουτο. Μαθαίνει πώς να γίνεται το μέσο αλλά και ο φορέας της σκέψης, της ιδέας και της αίσθησης. Μαθαίνει να κάνει τον ακροατή κοινωνό και συλλειτουργό της τέχνης.
Ίσως διαβάζοντας αυτές τις σκέψεις κάποιος να φανταστεί πως ο μαθητής- ο μουσικός- διανύει μιαν απέραντη μοναξιά στη μακρόχρονη πορεία της σπουδής του. Όμως όχι! Απεναντίας μαθαίνει και ασκείται στο να επικοινωνεί με άλλους μουσικούς, να καταθέτει τη μουσική του σκέψη και πρόταση απλώς σαν μια συνιστώσα της κοινής μουσικής ιδέας που παράγει ένα μουσικό σύνολο, μικρότερο ή μεγαλύτερο.
Αυτό όμως είναι ένα άλλο κεφάλαιο που πιθανό να αποτελέσει την αφορμή για μια νέα συνομιλία μας.
Πηγή: http://www.classicalmusic.gr/features/print.php?id=1499
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου